Katedra na Wawelu pw. świętych Stanisława i Wacława należy do budowli o największym znaczeniu w historii Polski. Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie ? kościół katedralny, położony na Wzgórzu Wawelskim. Miejsce koronacji królów Polski oraz ich wiecznego spoczynku. Pochowani tu są św. Stanisław ze Szczepanowa i inni biskupi krakowscy aż po czasy współczesne, królowie od Władysława I Łokietka do Augusta II Mocnego (łącznie 19 królów) i członkowie rodzin królewskich oraz wielcy wodzowie i wieszcze narodowi. Wawel siedziba królów, symbol polskiej państwowości. W renesansowej rezydencji (po przebudowie za Zygmunta Starego) przechowywane są narodowe relikwie, w tym Szczerbiec, a w katedrze spoczywają obok władców Adam Mickiewicz i Tadeusz Kościuszko. Jest katedrą koronacyjną królów Polski, miejscem ich wiecznego spoczynku. Pochowani tu są św. Stanisław ze Szczepanowa i inni biskupi krakowscy aż po czasy współczesne, królowie od Władysława I Łokietka do Augusta II Mocnego (łącznie 19 królów) i członkowie rodzin królewskich, oraz wielcy wodzowie i wieszczowie Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Józef Piłsudski, Władysław Sikorski. Katedra, wzniesiona z cegły i białego kamienia wapiennego, jest bazyliką trójnawową z transeptem, prezbiterium i ambitem. W XVIII w., na skutek podwyższenia naw bocznych oraz ambitu, świątynia zatraciła jednolity charakter bazyliki. W ciągu wieków wokół gotyckiego korpusu wzniesiono wieniec kaplic z różnych okresów stylowych. Katedrę od dziedzińca zewnętrznego oddziela mur z trzema barokowymi bramkami, które stworzył Jan Treano w 1619 r. z fundacji bpa Piotra Tylickiego. Katedrę otaczają trzy wieże. Na północy znajduje się Wieża Zygmuntowska, ze słynnym dzwonem "Zygmuntem". Wyższa jest od niej Wieża Zegarowa, zwieńczona barokowym hełmem autorstwa Kacpra Bażanki, natomiast od strony południowej znajduje się trzecia, zwana Wieżą Wikaryjską lub Srebrnych Dzwonów, ponieważ wiszące tam dzwony zawierają domieszkę srebra. Fasada Fasada katedry zachowała pierwotny wygląd głównie w części górnej, gdzie widnieje rozeta w oknie i posąg św. Stanisława ? XIX-wieczna kopia pierwotnego (eksponowanego na wystawie "Wawel Zaginiony"), wykonana przez Zygmunta Langmana. W XV w. dobudowano do katedry dwie kaplice które po obu stronach portalu mają dwie wmurowane płaskorzeźby: św. Małgorzay i św. Michała Achanioła w walce ze smokiem. Przy schodach do katedry, na ścianie kaplicy św. Trójcy zawieszono kości zwierząt dyluwialnych. Nad wejściem znajduje się barokowy baldachim z XVII w. W barokowym portalu z lat 1636-1639 zachowały się drzwi, obite blachą (XIV w.), z powtarzającym się inicjałem Kazimierza Wielkiego ? literą K. Od północy do katedry przylegają zabudowania, m.in. kapitularza, skarbca katedralnego i biblioteki kapitulnej. Kamienny późnogotycki budynek z białych ciosów wzniesiono w latach 1481 - 1500 na koszt bpa Jana Rzeszowskiego jako pomieszczenie skarbaca katedralnego. Do murów obronnych z XIV w. przylegają budynki kapitularza i biblioteki. Najstarszą ich część ufundowała na początku XV stulecia księżna ziębicka dla Kapituły jako budynek mieszkalny, który dopiero sto lat później przebudowano na kapitularz. W r. 1775 część wnętrz przekształcono na bibliotekę i archiwum. Tablica upamiętniająca Dzwon Zygmunta Druga co do wielkości z wież katedralnych, została wzniesiona w 2 połowie XIV wieku jako baszta obronna w obrębie fortyfikacji. W 1520 r. przekształcono ją na dzwonnicę zawieszając na niej dzwon Zygmunt, ufundowany przez króla Zygmunta I Starego. Inne dzwony wiszące na wieży, to: Kardynał (z 1445 r.), Urban (z 1460 r.), Półzygmunt (z 1463 r.) oraz Stanisław (z 1751 r.). Przykrywa ją hełm, zaprojektowany przez Sławomira Odrzywolskiego w latach 1897 - 1898. Wieża Zegarowa Zbudowano ją na początku XV stulecia na przyziemiu dawnej wieży romańskiej. Nakrywa ją obecnie barokowy hełm projektu architekta Kacpra Bażanki, wykonany na zamówienie bpa Kazimierza Łubieńskiego (1715 - 1716). W narożach widnieją posągi czterech świętych: Kazimierza, Wacława, Stanisława i Wojciecha. Elewacja południowa Wśród wielu kaplic znajduje się przy niej kaplica Zygmuntowska, nakryta złoconą kopułą oraz kaplica Wazów, stanowiąca architektoniczną kopię Zygmuntowskiej. U podnóża wieży Srebrnych Dzwonów znajduje się wyjście z grobów królewskich, nakryte baldachimem z lat 30. XX wieku. Do wykonania baldachimu użyto m.in. nefrytowych kolumn z dawnego zboru prawosławnego w Warszawie. Na granitowej posadzce znajdują się herby ziem polskich. Wieża Srebrnych Dzwonów Zwana także Wikaryjską. Przyziemie (do 12 m wysokości) pochodzi z drugiej katedry (tzw. hermanowskiej) z XII w. Znajdują się na niej trzy dzwony: Maciek (1699 r.), Nowak (XVI w.) i Gaworek (1496 r.). W spiżu tych dzwonów znajduje się znaczna domieszka srebra (stąd nazwa Wieża Srebrnych Dzwonów). Katedra wewnątrz Prezbiterium ze sklepieniem piastowskim nad ołtarzem głównym Konfesja św. Stanisława Wygląd wewnętrzny katedry różni się od pierwotnego stanu. Krótka nawa główna od czasu ustawienia w transepcie mauzoleum św. Stanisława w XVII w. tworzyły odrębną przestrzeń. Ambit, zbarokizowany w XVII i XVIII w., utracił średniowieczny charakter. Trzon architektury zachował jednak swe gotyckie cechy. Nawa główna i prezbiterium oddzielone od naw bocznych i ambitu ostrołukowymi arkadami, nakryte są sklepieniem krzyżowo-żebrowym. We wschodniej części prezbiterium występuje sklepienie trójdzielne (charakterystyczne dla polskiego gotyku). Oryginalnym zastosowaniem jest system tzw. filarowo szkarpowy (zwany również krakowskim). Krypta wieszczów została ustanowiona w 1890 roku, kiedy na Wawel sprowadzono z Paryża zwłoki Adama Mickiewicza. Obok niego spoczął 37 lat później Juliusz Słowacki. W 1993 r. symbolicznie dołączył do nich Cyprian Kamil Norwid, którego upamiętniono tablicą. Kryptę uzupełnił także Chopin.
04.07.2013
