Karkonosze to nazwa najwyższego pasma Sudetów Zachodnich. Pasma bardzo chętnie odwiedzanego przez turystów. Sprawia to nie tylko wysokość bezwzględna szczytów, ale także ciekawe zespoły fauny i flory. Urozmaicona rzeźba terenu objawia się w ciekawych formacjach skalnych, wielu wodospadach, kotłach i stawach. Góry te powstały w wyniku ruchów alpejskich wypiętrzających Karkonosze ok. 30 mln. lat temu, formy skalne powstały natomiast w wyniku wietrzenia mrozowego. By zapobiec degradacji tych ciekawych gór przez miejscową ludność i rzesze przyjezdnych w 1959 r. powołano Karkonoski Park Narodowy. W 1992 r. wraz z czeskim parkiem narodowym utworzył Bilateralny Rezerwat Biosfery Karkonosze. W parku narodowym ochronie podlega cała przyroda ożywiona i nieożywiona. Więc prócz wspomnianych form mamy do czynienia z przebogatą fauną i florą. W Karkonoszach występuje wiele gatunków roślin i zwierząt zagrożonych wpisanych do „Polskiej Czerwonej Księgi”. Dzięki powołaniu parku narodowego ich ochrona jest łatwiejsza i oparta na dużym obszarze. Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1.000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. KPN ma 5562 ha. Roślinność KPN W Karkonoszach występuje 900 gatunków roślin naczyniowych podzielonych na charakterystyczne dla obszarów górskich piętra roślinne. Karkonosze wyróżniają się na tle całych Sudetów swoją szatą roślinną, wśród bogactwa KPN pojawiają się gatunki z różnych regionów geograficznych. Zdarzają się jeszcze polodowcowe relikty, posiadające tutaj swoje odosobnione stanowiska. Kilka jest również endemitów, czyli roślin wstępujących jedynie w danym miejscu na całym świecie. Tzw. regle – czyli górski układ strefowy jest charakterystyczny także dla Karkonoszy. Szata roślinna układa się w równoległe pasy zmieniające się wraz z wysokością nad poziomem morza. Najniżej znajduje się piętro pogórza, które w Karkonoszach wyznacza się do ok. 500 m n.p.m. Dzisiaj są to przede wszystkim tereny użytkowe – łąki i pola, gdzieniegdzie znajdują się niewielkie lasy, w tym obszarze znajdują się także ludzkie siedliska. Niestety pierwotna roślinność została w całości prawie zniszczona i dzisiaj trudno sobie wyobrazić jak kiedyś wyglądały te obszary porośnięte przez dęby, graby, lipy i buki oraz leszczyny. Taki grąd zachował się już tylko na Górze Chojnik (w enklawie KPN). Inną ciekawostką regla pogórza jest druga enklawa czyli Wodospad Szklarki, gdzie występuje suboceaniczny bór świeży. Kolejne piętro sięgające do 1000 m n.p.m. to regiel dolny. Także w tym obszarze naturalna roślinność złożona z kwaśnej bukowiny została zniszczona, z czasem posadzono tam monokulturowy las świerkowy. W tym piętrze także na Chojniku, Wodospadzie Szklarki oraz w okolicach Jagniątkowa można znaleźć jeszcze ślady buków. Wyższe partie regla porasta podobny do naturalnego las jodłowo-świerkowy mający w runie wiele ciekawych gatunków np. objetego ochroną wrońca widlastego. Od 1000 do 1250 m n.p.m. prawie cały obszar, zwany reglem górnym, porośnięty jest przez świerczynę sudecką. Tutaj pomiędzy świerkiem trafia się jawor i jarzębina. Ochronę znajdują tutaj gatunki zagrożone takie ja np. paproć podrzeń żebrowiec. W tym rejonie wpływ na niszczenie roślinności człowiek miał pośrednio. Olbrzymich zniszczeń dokonały kwaśne deszcze – efekt zanieczyszczenia powietrza. Na łąkach występujących na wszystkich reglach także odnajdziemy wiele gatunków chronionych np. arnikę górską, dziewięćsił bezłodygowy, konwalię majową. W miejscach podmokłych występuje m.in. storczyk. Wysokie partie Kakrokonoszy do 1450 m n.p.m. – piętro subalpejskie – zdominowane są przez kosodrzewinę. Wśród połaci kosówki występuje górska odmiana jarząbu pospolitego, wierzba śląska i świerk pospolity. Na tej wysokości pojawiają się endemity. Są to występujące w kotłach polodowcowych skupiska czeremchy skalnej, jarzębiny górskiej, brzozy omszonej karpackiej i porzeczki skalnej oraz w okolicach źródlisk i nad potokami wierzby lapońskie. W reglu subalpejskim wiele jest także roślin kwiatowych, spotkać można: zawilca narcyzowego, wawrzynka wilczełyko, naparstnicę zwyczajną, lilię złotogłów, zerwę kłosową, pierwiosnka wyniosłego czy sasankę alpejską. Na terenie powyżej 1000 m n.p.m. występują jedne z największych w Europie Środkowej torfowisk. Po polskiej stronie zajmuje ono 85 ha, z czego 20 h leży w reglu subalpejskim. Torfowiska powstały tutaj ze względu na chłodny i wilgotny klimat oraz budowę geologiczną wierzchowiny Karkonoszy. Wśród roślin na torfowiskach odnaleźć można wiele reliktów glacjalnych np. torfowiec Lindberga lub malinę moroszka. Torfowiska występujące jedynie na północnych zboczach o dużym nachyleniu można podziwiać w okolicach Pielgrzymów, Słonecznika, Przełęczy Karkonoskiej, Petrówki, Kotła Szrenickiego oraz między Kamiennikiem a Mumlawskim Wierchem. Najwyższe piętro sięga 1602 m n.p.m. i nazwane zostało alpejskim. Na Śnieżce, na grani Czarnego Grzebienia, w najwyższych partiach Wielkiego Szyszaka oraz w Śnieżnych Kotłach znajdziemy jedynie fragmentaryczne partie tego piętra, co oczywiście wynika z wysokości Karkonoszy. Najbardziej charakterystyczną rośliną na tej wysokości jest sit skucina, który późnym latem nadaje rudy kolor halnym murawom. Na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego występują też trzy gatunki roślin o znaczeniu priorytetowym dla Wspólnoty Europejskiej, wymagające ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000. Są to karkonoskie endemity: dzwonek karkonoski i gnidosz sudecki oraz endemit Masywu Czeskiego przytulia sudecka. Zwierzęta KPN Karkonowski Park Narodowy będzie także dużą atrakcją dla miłośników zwierząt. Wszystkich gatunków jest co najmniej 15 tysięcy, w tym 320 gatunków kręgowców (2 gatunki ryb, 6 gatunków płazów, 6 gatunków gadów, 200 gatunków ptaków, 60 gatunków ssaków). Olbrzymia różnorodność gatunkowa wynika ze zróżnicowania gór. Z jednej strony dosyć duża jak na Sudety wysokość, z drugiej 5 pięter flory, a także ciekawe ukształtowanie terenu powodują, że w różnorodnym terenie znajdzie się miejsce dla różnych gatunków fauny. Największe saki występujące w parku to jelenie, sarny i lisy. Wśród najciekawszych gatunków ptaków występujących w KPN są bieliki, cietrzewie, głuszce, jarząbki i puchacze. Nocni wędrowcy natomiast chętnie podejrzą życie jednego z 16 gatunków nietoperzy. Klimat KPN Bardzo ważnym elementem mającym wpływ na różnorodność gatunkową jest różnorodność klimatyczna. Klimat wpływa bezpośrednio na występowanie określonych gatunków roślin, a od tych zależy jakie gatunki zwierząt będą przebywać w danym terenie. W pierwszej kolejności wpływ na zmiany miała epoka lodowa. W Karkonoszach wytworzyły się grube lodowce, a tam gdzie ich nie było zalegała gruba warstwa śniegu i firnu. Dla każdego gatunku były to warunki ekstremalne, dlatego dziś nie znajdziemy w Karkonowskim Parku Narodowym żadnych przedstawicieli fauny przedlodowcowej. Także mała ilość endemitów wynika z warunków w trakcie epoki lodowcowej. Natomiast po ustąpieniu lodowca w Karkonosze jako pierwsze dotarły gatunki zimnolubne, które podążały za wycofującym się lądolodem. I pomimo że robiło się coraz cieplej znalazły się gatunki, którym odpowiadały subalpejskie i alpejskie piętra roślinności w górach. Klimat najwyższych części Karkonoszy przypadł także do gustu gatunkom przenikającym z innych gór, m.in. Alp. Klimat, który dziś występuje w Karkonoszach, jest charakterystycznym lokalnym klimatem górskim, na którego wpływają masy powietrza oceanicznego. Charakteryzuje go ostra i długa zima, znaczne opady atmosferyczne, duże różnice temperatur i silne wiatry. Klimat – co charakterystyczne dla obszarów górskich – zmienia się wraz z wysokością. Poniżej 600 m n.p.m. znajduje się piętro umiarkowanie ciepłe. Średnia temperatura powietrza wynosi powyżej 6 °C, wyróżnia się ono osłabioną aktywnością dynamiczną powietrza i silnym zróżnicowaniem przestrzennym temperatury i opadów atmosferycznych. Na wysokości od 600 do 960 m n.p.m. jest piętro umiarkowane chłodne, gdzie średnia temperatur waha się pomiędzy 6°C a 4°C, w obszarze tym występują małe zasoby cieplne okresu wegetacyjnego oraz wysokie opady. Surowe warunki termiczne i duże opady roczne oraz warunki sprzyjające utrzymywaniu się pokrywy śnieżnej występują w piętrze chłodnym (960–1320 m n.p.m.). Występuje tu średnia temperatura pomiędzy 4° a 2°C. Powyżej 1320 m n.p.m. znajduje się piętro bardzo chłodne z temperaturą poniżej 2°C, duże wiatry, niska temperatura oraz bardzo duża woda z opadów i osadów atmosferycznych to jego charakterystyka.
01.06.2014
